Μέχρι πρόσφατα το αίμα με τον πλακούντα πετιόταν καθόσον δεν γνωρίζαμε την χρησιμότητα του. Σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι το λιγοστό αυτό αίμα που παραμένει στον πλακούντα είναι υπερπολύτιμο και μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές και ιδιαίτερα ζωές παιδιών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σα μόσχευμα σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες που πάσχουν από λευχαιμία και άλλες κακοηθείς ή γενετικές ασθένειες.

Δημόσια Τράπεζα Βλαστοκυττάρων Γ.Ν.Θ. Γεώργιος Παπανικολάου

Η Δημόσια Τράπεζα Βλαστοκυττάρων στεγάζεται στο κτίριο Στοργή, που είναι δωρεά του Συλλόγου «Στοργή» και ανήκει στην αιματολογική κλινική του Γ.Ν.Θ. Γ. Παπανικολάου. Υποστηρίζεται εργαστηριακά από όλα τα τμήματα του Νοσοκομείου. Το 1998 ξεκίνησε η συλλογή, ψύξη και αποθήκευση βλαστοκυττάρων. Τον Ιούλιο του 2009 ξεκίνησε η ουσιαστική λειτουργία της Δημόσιας Τράπεζας Βλαστοκυττάρων. 

Εφαρμόζεται όλο το φάσμα των διαδικασιών που αφορούν στα βλαστοκύτταρα: συλλογή, επεξεργασία, ψύξη, αποθήκευση, μεταμόσχευση, παρακολούθηση μεταμοσχευμένων ασθενών και έρευνα, από το άρτια εκπαιδευμένο επιστημονικό προσωπικό που
περιλαμβάνει ιατρούς αιματολόγους, βιολόγους, τεχνολόγους, με τη συμβολή μαιευτήρων και μαίων.

Η Δημόσια Τράπεζα Βλαστοκυττάρων είναι εξοπλισμένη με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα, δωρεά του Συλλόγου «Ανοιχτή αγκαλιά»

Τα βλαστοκύτταρα από το ομφαλιοπλακουντικό αίμα έχουν σπουδαία βιολογική αξία και αποτελούν ένα πραγματικό δώρο ζωής που μια μέρα ίσως σώσει μια ζωή. ‘Ενας δίνει για όλους και όλοι δίνουν για έναν.

Ομφαλιοπλακουντικό αίμα (ΟΠΑ)

Το ομφαλιοπλακουντικό αίμα είναι το αίμα που παραμένει, αμέσως μετά το τοκετό ενός νεογνού, στον ομφάλιο λώρο και στον πλακούντα. Είναι πλούσιο σε αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα και σε μικρότερο βαθμό σε μεσεγχυματικά κύτταρα.

Από τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα, προέρχονται όλες οι σειρές των κυττάρων του αίματος, δηλαδή τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τα λευκά αιμοσφαίρια (καταπολεμούν τις λοιμώξεις) και τα αιμοπετάλια (βοηθούν στην πήξη του αίματος). 

Τα περισσότερα κακοήθη νοσήματα του αίματος αντιμετωπίζονται με μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων, πηγές των οποίων αποτελούν ο μυελός των οστών, το ομφαλιοπλακουντικό αίμα και το περιφερειακό αίμα. Τα κύτταρα αυτά χρησιμοποιούνται κυρίως για μεταμοσχεύσεις σε ασθενείς με σοβαρά νοσήματα του αίματος, με σκοπό την αναγέννηση και επαναλειτουργία των κυττάρων του αίματος και του ανοσολογικού συστήματος.

Στην κλινική πράξη οι ασθένειες που αντιμετωπίζονται με τη μεταμόσχευση των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων είναι:
λευχαιμίες, μεταβολικά νοσήματα, ανοσοανεπάρκειες, αυτοάνοσα νοσήματα, κλπ. Τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα όμως του ομφάλιου λώρου υπερτερούν των ενήλικων βλαστικών κυττάρων του μυελού των οστών γιατί:

 Απομονώνονται ανώδυνα και ακίνδυνα

 Είναι καλύτερα ποιοτικά καθώς δεν έχουν υποστεί περιβαλλοντικές επιδράσεις και φαινόμενα γήρανσης

 Αποτελούν 99% συμβατό μόσχευμα για το ίδιο το παιδί ενώ έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχούς μεταμόσχευσης στους γονείς και στα αδέλφια γιατί έχουν μικρότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν αντίδραση του μοσχεύματος έναντι του δέκτη (GVHD) από ότι τα κύτταρα του μυελού των οστών.

 Η εύρεση μοσχευμάτων ΟΠΑ είναι δυνατή μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα (περίπου 10-20 ημέρες), ενώ, το απαιτούμενο διάστημα για την εξεύρεση μοσχεύματος μυελού των οστών μπορεί να φτάσει και τους 3 μήνες

 Η λήψη ΟΠΑ είναι εύκολη και ακίνδυνη για τη μητέρα και το νεογνό και δε διαρκεί πάνω από 5 λεπτά. Ο ομφάλιος λώρος μετά τον τοκετό είναι άχρηστα για τη μητέρα και το νεογνό και αν δεν δωρηθούν θα καταστραφούν

Πως γίνεται η διαδικασία

Αν αποφασίσατε να δωρίσετε το ομφαλιοπλακουντικό αίμα του μωρού σας, ο Σύλλογος «Προσφορά Ζωής» σας δίνει ένα κουτί (κιτ) για να το παραδώσετε στο γιατρό ή την μαία σας, για τη συλλογή και την ασφαλή μεταφορά του αίματος σχεδόν αμέσως μετά τον
τοκετό.

Αμέσως μετά το τέλος του τοκετού, γίνεται η συλλογή του αίματος μέσα στον ειδικό ασκό. Παράλληλα συλλέγονται δείγματα αίματος από τη μητέρα με σκοπό να γίνει από τα εργαστήρια της τράπεζας έλεγχος για νοσήματα που μεταδίδονται με το αίμα. Εάν υπάρξει
κάποιο πρόβλημα στα αποτελέσματα του ελέγχου αυτού, θα ενημερωθείτε από τον υπεύθυνο γιατρό της τράπεζας.

Στη συνέχεια κάποιο courier (επιλογή σας) θα παραλάβει το ειδικό ΚΙΤ από το μαιευτήριο και θα το παραδώσει στην Δημόσια Τράπεζα Στοργή εντός 24 ωρών από την ώρα του τοκετού στις ώρες λειτουργίας της Τράπεζας. Αν η παράδοση δε μπορεί να γίνει, ειδικά το Σάββατο εντός των ωρών λειτουργίας, το κιτ πρέπει να παραδοθεί τη Δευτέρα το πρωί οπωσδήποτε πριν το πέρας του 48ωρου.

Το ΚΙΤ μπορεί να μεταφερθεί στη Δημόσια Τράπεζα από οποιονδήποτε (πατέρας, συγγενείς, φίλοι, ταξί κ.α.) αρκεί ο μεταφορέας να είναι ενήμερος για τους βασικούς κανόνες μεταφοράς οι οποίοι είναι:

 Το ΚΙΤ συλλογής πρέπει να βρίσκεται συνεχώς σε οριζόντια θέση

 Να μην εκτίθεται σε υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες

 Κατά τους θερινούς μήνες χρησιμοποιείτε παγοκύστες σύμφωνα με τις οδηγίες που βρίσκονται μέσα στο κιτ.

 Παραδώστε το κιτ στη Δημόσια Τράπεζα Βλαστοκυττάρων Στοργή

Από το προσωπικό της Τράπεζας πραγματοποιείται ο πρώτος έλεγχος για την καταλληλότητα του μοσχεύματος με βάση τον όγκο του. Εφόσον έχει τον προβλεπόμενο όγκο και κριθεί κατάλληλο, προωθείται για τη διαδικασία επεξεργασίας, ψύξης και αποθήκευσης.

Το ομφαλιοπλακουντικό αίμα επεξεργάζεται για να απομονωθούν τα βλαστοκύτταρα και κατόπιν καταψύχεται και αποθηκεύεται σε δεξαμενές υγρού αζώτου στους -196ο C. 
Παράλληλα πραγματοποιείται ο έλεγχος του μοσχεύματος που περιλαμβάνει μέτρηση αιμοποιητικών κυττάρων, ομάδα αίματος και Rhesus, έλεγχο δεικτών συμβατότητας, καλλιέργειες μικροβίων, έλεγχος για νοσήματα που μεταδίδονται με το αίμα (ηπατίτιδα,
σύφιλη, AIDS κ.λ.π.)

Η κατάθεση των βλαστοκυττάρων είναι εντελώς ΔΩΡΕΑΝ και δεν επιβαρύνουν καθόλου οικονομικά την οικογένεια του παιδιού που γεννήθηκε.

Τα μοσχεύματα που θα κριθούν ακατάλληλα για μεταμόσχευση σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, καταστρέφονται.
Ωστόσο κάποια ακατάλληλα μοσχεύματα τα οποία πληρούν βασικούς κανόνες, μπορεί να χρησιμοποιηθούν από την τράπεζα για ερευνητικούς σκοπούς ή σκοπούς ποιοτικών ελέγχων με στόχο τη διασφάλιση των μεθόδων επεξεργασίας και διατήρησης των
κατάλληλων μοσχευμάτων.

Τα αποτελέσματα της μέτρησης των κυττάρων και των δεικτών συμβατότητας των μοσχευμάτων αποστέλλονται στην παγκόσμια τράπεζα μοσχευμάτων με σκοπό τη δυνατότητα εύρεσης μοσχεύματος από μεταμοσχευτικά κέντρα για τους ασθενείς ανά τον κόσμο.
Τονίζεται ότι οι παραπάνω πληροφορίες δεν περιλαμβάνουν προσωπικά δεδομένα του παιδιού ή των γονιών, τα οποία παραμένουν εμπιστευτικά και πρόσβαση σε αυτά έχει μόνο
το προσωπικό της τράπεζας βλαστοκυττάρων.

Που χρησιμοποιούνται τα μοσχεύματα αυτά;

Όταν ένας ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού των οστών και δεν ανευρίσκεται συμβατός δότης, αναζητείται ομφαλιοπλακουντικό μόσχευμα στην τράπεζα μοσχευμάτων με την οποία είναι συνδεδεμένες οι δημόσιες τράπεζες.
Σε πολύ σοβαρές παθήσεις όπως είναι οι Λευχαιμίες και ιδίως η οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία, λεμφώματα Hodgkin και μη Hodgkin, πολλαπλού μυελώματος, απλαστικής αναιμίας, κληρονομικών ή επίκτητων νοσημάτων αίματος και μεταβολισμού (μεσογειακή και δρεπανοκυτταρική αναιμία, βαριές ανοσοανεπάρκειας, θησαυρώσεις κτλ), συμπαγών νεοπλασιών και άλλων σπάνιων περιπτώσεων, η μεταμόσχευση είναι αλλογενής, δηλαδή τα βλαστοκύτταρα θα πρέπει να προέρχονται από άλλο άνθρωπο και όχι από τον ίδιο, γίνεται αναζήτηση σε Δημόσια Τράπεζα.
Τα παιδιά αρρωσταίνουν κυρίως από Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία. Το 85% γίνεται καλά με την συμβατική χημειοθεραπεία. Για τα υπόλοιπα παιδιά απαιτείται αλλογενές μόσχευμα για την αντιλευχαιμική του δράση και επειδή δεν περιέχει λευχαιμικά κύτταρα.

ΟΠΑ νομοθεσία:

ΠΔ 26/24-03-2008
Ν. 3984/2011

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ

1. Νοσοκομείο Γ. Παπανικολάου, Αιματολογική Κλινική – Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών.

57010 Εξοχή Θεσσαλονίκης   Τηλέφωνο: 2313307419

2. Ελληνική Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος Σωρανού Εφεσίου 4 Αθήνα
11527 Τηλ.:210 6597697